Gebelikte Ağız ve Diş Sağlığı
Gebelikte Ağız Sağlığının Korunması
Anne adayının sağlığını tehdit eden ya da bozan her olay, karnındaki bebeğini de etkileyebilir.
Gebelik sırasında acil bir diş problemi ile karşı karşıya kalmamanın en kolay yolu, ağız ve diş sağlığına gereken önemin verilmesi ve düzenli olarak dişhekimi kontrollerinden geçmektir.
Gebelik süresince ağız ve diş sağlını korumak, diş çürüğü ve dişeti hastalığını önlemek için, dişlerin günde en az iki kez, florlu bir diş macunu ile en az 2 dk. fırçalanması, diş ipi ya da diş arası fırçası kullanarak diş aralarını; dil fırçası ile dilin üst yüzeyini gıda eklentilerinden arındırmakla mümkündür.
Sabah bulantıları diş fırçalamayı etkileyecek kadar şiddetli ise daha küçük başlı bir diş fırçası, nane tatlı macunlar denenebilir ya da macunsuz fırçalama yapılabilir.
Beslenme
Bebek dünyaya merhaba dediğinde süt dişlerinin tamamı ve kalıcı dişlerin bir kısmı çene kemiklerinin içerisinde oluşmuş durumdadır. Bu dişlerin ideal şekilde gelişmeleri ve sürmeleri annenin gebelik sırasında sağlıklı olması ve beslenmesine dikkat etmesiyle mümkündür.
Diş sağlığı için protein, A vitamini (et, süt, yumurta, sarı sebze ve meyveler) C vitamini (narenciye, domates, çilek), D vitamini (et, süt, yumurta, balık) ve kalsiyum (süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler) dan zengin gıdaların yeterince alınması gerekir.
Yüksek oranda şeker içeren gıdalardan ve asitli içeceklerden kaçınmak, yemek sırasında ve sonrasında bol su içmek yararlıdır. Yemekten sonraki ilk 20 dk. içinde dişler fırçalanamıyorsa şekersiz/yapay tatlandırıcılı sakız çiğnemek önerilir. Tatlı tüketimi arzulandığında, basit şekerli gıdalar yerine taze ya da kurutulmuş meyveleri tercih etmek gerekir.
Dişhekimi Kontrolleri
Dişhekimini kontrolünde gebelik şüphesi varsa bunu muayeneden önce bildirmek gerekir. Rutin ve koruyucu diş bakımı gebeliğin herhangi bir döneminde yapılabilir.
Acil bir durumda, gebeliğin her döneminde girişim yapılabilir Acil bir durum söz konusu değilse, tedaviler gebeliğin 2. üç ayına ertelenmeye çalışılmalıdır.
Gebelik Gingivitisi
Gebelik tüm vücüt sistemlerini etkilediği gibi ağız ve diş sağlığı üzerinde de etki gösterir. Uygun şekilde bakım yapılmadığı taktirde özellikle dişeti iltihapları ortaya çıkabilir. Gingivitis adı verilen bu durum sadece dişetlerinin sağlığını bozmakla kalmaz, gebelik üzerinde de olumsuz etkiler yaratır. Yapılan son çalışmalarda gingivitis hastalarında erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin daha sık görüldüğü bulunmuştur.
Gebelik gingivitisinde diş etleri kırmızı, şiş ve kanamaya meğillidir. Bu durumun gebelikteki hormonal değişimlere bağlı olduğu bilinmektedir. Doğumdan sonra gerilemekle birlikte kalıcı hasar bırakmaması için mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Gebeliğin 2. üç aylık döneminde görülebilen aşırı dişeti büyümeleri Gebelik Tümörü olarak adlandırılır. Aşırı plak nedeniyle oluşan bu şişkinlikler genellikle dişler arasında bulunur, kolaylıkla kanar, kırmızı renklidir, dut görünümüne sahiptir.
Diş taşları ve diş yüzeyindeki plaklar profesyonel temizlik ve bakım yapılarak elimine edilmeli ve yaşam konforu artırılmalıdır.
Kalsiyum metabolizması
Bebeğin kalsiyumunu annenin dişlerinden aldığı tezi doğru değildir. Bebeğin dişlerinin sağlıklı gelişmesi için gerekli olan kalsiyum, fosfor, vitamin ve mineraller annenin aldığı besinlerle karşılanır. Bu nedenle gebelik esnasında dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir.
Diş Röntgeni
Gebelik ya da gebelik şüphesi mevcutsa, zorunlu hallerde diş filmi çekilmesinin hiçbir sakıncası yoktur. Bir kurşun önlük ya da plakla karın bölgesinin korunmasında fayda vardır. Kural olarak, tüm gebelik boyunca, özellikle de bebeğin organlarının oluştuğu ilk üç ayda, X-ışını radyasyonundan uzak durulması önerilir. Ancak, anne ve bebeğin sağlığı için risk oluşturan ve doğum sonrasına ertelenemeyecek kadar acil bir durumda tanı ya da tedavi için diş röntgeni gerekirse, tüm koruyucu önlemler alındıktan sonra kontrollü röntgen çekilebilir.
Diş Çürüğü
Gebelikte şekerli gıdaların sık tüketilmesi diş çürüklerine davetiye çıkarabilir. Çürüme süreci plak (zararlı bakteriler içeren ve devamlı olarak diş yüzeylerinde biriken, renksiz ve yapışkan tabaka) ile beraber başlar. Bakteriler şeker ve nişastayı diş minesine zarar veren asitlere dönüştürür. Şekerler ağızda ne kadar fazla kalırsa o kadar uzun süreli asit saldırısı olur. Devam eden asit saldırıları sonucunda diş çürüğü oluşur.
Ayrıca hamilelikte bulantılara kusma da eşlik ediyorsa ağız içi kimyası değişerek asidite artar ve çürük oluşumu için ortam hazırlanır
Diş hekimi ve jinekolog hekim arasında kurulacak sıkı bir iletişim ile gebeliğin herhangi bir anında güvenli ve etkin diş tedavisi mümkündür.
İlaç Kullanımı
İlaç kullanımı gerekliyse gebeliğe ve anne karnındaki bebeğe olumsuz etkilerinin olmadığı bilinen ilaçlar tercih edilmekte ve gebeliği takip eden doğum hekimi ile konsülte edilmelidir. Antibiyotik kullanımı gerekliyse penisilin ve türevleri tercih edilmeli, bebeğin dişlerinde renklenmelere sebep olabileceğinden tetrasiklin kullanılmamalıdır. Ayrıca diş tedavisi için kullanılan lokal anestezik ilaçların gebelik üzerine hiçbir olumsuz etkisinin olmadığı bilinmektedir.