Kanser Tedavisinden Doğurganlığın Korunması
● Kanser
● Otoimmün hastalıklar
● Kan hastalıkları
● Genetik hastalıklar
● Metabolik hastalıklar
● Ardarda ameliyatlar
DOĞURGANLIĞINIZI KAYBETTİREBİLİR
ÇOCUKLARDA VE ERİŞKİNLERDE KADINLARDA VE ERKEKLERDE DOĞURGANLIĞI KORUMA SEÇENEKLERİ
Kanser sıklığı her yaşta giderek artmakta ancak bulunan yeni tedavi seçenekleri sağkalım sanşını yükselmektedir. Hastanın hayatını kurtarmak adına yapılan çok etkili tedavilerin en önemli yan etkilerinden biri üreme fonksiyonlarını kalıcı olarak yok etmesidir.Yüksek dozda ve kombinasyonlar halinde kullanılan kemoterapı ilaçları kanser hücrelerini yok ederken üreme hücrelerini de (sperm ve yumurta) öldürür. Kemoterapi ilaçları sadece kanserde değil otoimmün hastalık ve kan hastalıklarındada verilmektedir. Radyoterapi ve cerrahi girişimler de testis ve yumurtalık gibi üreme hücrelerinin bulunduğu organlara direk zarar verirler. Endometriozis(çikolata kisti) ve ardarda ameliyat gerektiren diğer bazı durumlardada hastalık iyi huylu olmasına rağmen sık sık ameliyat yapılması yumurtalıklardaki rezervi hızla azaltır ve erken menopoz oluşur. Erken menopoz bazen aile üyeleri arasında sık görülür ve genetik nedenlidir. Kız çocuklarda görülen genetik bir hastalık olan Turner sendromunda da çok genç yaşlarda menopoz olur. Metabolik bir hastalık olan galaktozemi de erken menopoza sıklıkla rastlanır. Sperm ve yumurta üretimi olan erişkin insanların yanısıra, henüz üreme fonksiyonları başlamamış kız ve erkek çocuklarda da hastalığı atlatıp erişkin çağa geldiklerinde bebek sahibi olabilmelirini sağlayan doğurganlığı koruma seçenekleri vardır.
Doğurganlığın korunmasının gerekli olduğu hastalıklar
| Çocukluk çağı kanserleri:
● Hodgkin ve Non-Hodgkin Lenfoma ● Lösemiler ● Ewing sarkomu ● Wilm’s tümörü ● Pelvik osteosarkom ● Genital rabdomyosarkom
Meme kanseri: ● İnfiltratif duktal kanser ● Evre I-III
Rahim ağzı kanseri: ● Skuamoz kanser ● Adeno/adenoskuamoz kanser
Otoimmün ve hematolojik hastalıklar: ● Sistemik lupus eritematozus (SLE) ● Behçet hastalığı ● Steroide dirençli glomerülonefrit ● İnflamatuar barsak hastalığı ● İlerleyici sistemik sklerozis ● Wegener granülomatozisi ● Pemfigus vulgaris ● Juvenil idiopatik artrit ● Multipl skleroz ● Otoimmün trombositopeni ● Aplastik anemi
Kemik iliği transplantasyonu gerektiren durumlar: ● Kanserler ● Genetik,hematolojik ve otoimmün hastalıklar |
Jinekolojik kanser için ameliyat gerektiren durumlar:
● Rahim ağzı kanseri için konizasyon, trakelektomi ● Erken yumurtalık kanseri için yumurtalığın bir kısmının alınması Diğer durumlar: ● Galaktozemi ● Ailede erken menopozun çok sık görülmesi Üreme hücrelerini bozan kemoterapi ilaçları: Çok zararlı Siklofosfamid Klorambusil Melfalan Busulfan Azotlu hardal Prokarbazin Orta derecede zararlı Sisplatin Adriamisin Paklitaksel Az zararlı Metotreksat 5-Florourasil Vinkristin Aktinomisin-D Bleomisin
Etkisinden emin olunamayan İrinotekan İmatinib Doğurganlığın korunmasını gerektiren hastalar çok çeşitlidir ve özel duruma göre sunulan seçenekler de çok değişiktir. Verilecek karar özellikle tüp bebek tedavisinin getireceği yüksek hormon düzeyleri ve bunların kansere olası zararları açısından çok titiz değerlendirilmelidir. |
| İyi huylu yumurtalık hastalıkları:
● Endometriozis (çikolata kisti) ● Sık ameliyat gerektiren iyi huylu tümörler
Pelvis bölgesine radyoterapi yapılan hastalıklar: ● Pelviste bulunan organ tümörleri ● Osteosarkoma ● Ewing sarkomu ● Omurilik tümörleri ● Retroperitoneal sarkom ● Rektum kanseri ● İyi huylu kemik tümörleri ● Kaybolan kemik hastalığı
Önlem olarak yumurtalıkların alınmasını gerektiren durumlar: ● BRCA-I ve II gen taşıyıcıları ● Damarlarda yaygın myom varlığı |
Erkekler için:
● Ergenlik öncesi: Testis dokusu dondurma ● Ergenlik sonrası: Sperm dondurma ● Erişkin evli: Tüp bebek yapılıp embriyo dondurulması Kadınlar için: ● Ergenlik öncesi: Yumurtalık dokusu dondurulması ● Ergenlik sonrası: Yumurta ve yumurtalık dokusu dondurulması ● Erişkin evli: Kemoterapi geciktirilemez ve hormonal etki zararlı ise: Yumurtalık dondurulması Olgunlaşmamış yumurta alınması ve in vitro matürasyon Kemoterapi geciktirilebilir ve hormonal etki zararlı değilse: Tüp bebek yapılıp embriyo dondurulması Evli değil: Kemoterapi geciktirilemez ve hormonal etki zararlıysa: Yumurtalık dondurulması Olgunlaşmamış yumurta alınması ve in vitro matürasyon Kemoterapi geciktirilebilir ve hormonal etki zararlı değilse: Yumurta dondurulması Doğurganlığın korunması için başka seçenekler de olduğu ve bu seçenekleri gerektiren hastalar olabileceği unutulmamalıdır: |
Ovaryan transpozisyon: Alt karın bölgesinde yapılacak ışın tedavisi yumurtalıklara zarar verecektir.Belli doz ve süre aşıldığında ise menopoza neden olacaktır.Ovaryumların laproskopi ile radyoterapi alanı dışına alınması da doğurganlığın korunması için yapılabilecek girişimlerden biridir.
Radikal trakelektomi: Rahim ağzı kanseri olmuş genç kadınlarda rahmini almadan rahim boynunun ve lenf bezlerinin çıkarılması ve böylelikle eksiksiz kanser tedavisi yaparken diğer yandan da doğurganlıklarının korunmasıdır.Bu olgular erken doğum olmaması için rahim boynuna önceden dikiş de konmaktadır (interval cerclage).